Uitvoering & Regelgeving

Door de Kamerleden Westerveld en Peters is op 29 november 2021 een motie voorgelegd om de Verwijsindex uit de Jeugdwet te halen. “…verzoekt de regering om de verwijsindex als wettelijke verplichting uit de Jeugdwet te schrappen en indien gemeenten of regio’s er nog wel gebruik van maken de privacy van de jeugdige bij het gebruik wettelijk te waarborgen…” Deze motie is met een meerderheid in de Tweede Kamer aangenomen.

Uitvoering motie 

De motie vraagt om de VIR uit de wet te halen én om ruimte te bieden aan gemeenten die dat willen om te blijven werken met de VIR. Dit blijkt juridisch gezien onmogelijk en technisch ook lastig uit te voeren.

Stand van zaken in Den Haag

Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) heeft op 28 september 2022 in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven dat hij de verwijsindex als wettelijke verplichting uit de Jeugdwet wil schrappen, zonder de mogelijkheid te geven om het systeem te behouden voor gemeenten die dat willen. Vanuit het Rijk wordt er nu een plan van aanpak voorbereid over de afbouw van de wettelijke verplichting en over het ondersteunen van gemeenten bij de inzet van andere methoden en maatregelen die bijdragen aan de doelstellingen van de verwijsindex.

Petitie voor behoud van een samenwerkingsinstrument

Door middel van een petitie die in maart is rondgegaan, ook in Friesland, wordt verzocht: “Kamerleden de staatssecretaris op te roepen om, in overleg met verwijsindexgebruikers, te komen met een routekaart om dit samenwerkingsinstrument door te ontwikkelen of om de functies en opgebouwde expertise in een nieuw gedragen alternatief te realiseren.” De verwachting is dat deze petitie, die in april aan het ministerie van VWS en de Tweede Kamer is verzonden, in september in het jeugddebat in de Tweede Kamer wordt besproken.

 Discussie wettelijke grondslag VIR

Nu de motie is aangenomen dat de VIR uit de jeugdwet gehaald moet worden is er een discussie losgebarsten omtrent de wettelijke grondslag. Zo blijft volgens mevr.mr. Jolanda van Boven de nut en noodzaak voor een integraal samenwerkingsinstrument bestaan. De juridische grondslag hiervoor is te vinden in de huidige wetgeving, waardoor het nu al mogelijk is om een nieuw samenwerkingsinstrument te gebruiken. Het advies van mr. Van Boven wordt op schrift gesteld zodat dit ook door de Friese gemeenten gebruikt kan worden.

Tijdpad

Op dit moment wordt er achter de schermen dus hard gewerkt aan het ‘hoe’ uitvoeren van de motie, de discussie van de wettelijke grondslag en of er een alternatief mogelijk is en in welke vorm dan. De verwachting is dat het in ieder geval nog drie jaar gaat duren voordat er uitsluitsel is en/of de VIR definitief uit de wet wordt verwijderd.

Conclusie

Zolang de VIR in de Jeugdwet is opgenomen, blijft deze onverminderd van kracht. Dit betekent dat professionals betrokken bij kinderen en jeugdigen gebruik moeten blijven maken van de VIR (VIF). Dit betekent ook dat gemeenten het gebruik van de VIR bevorderen, toezien op het correct gebruik van de VIR en erop toezien dat partijen met elkaar contact hebben opgenomen naar aanleiding van een match in de VIR. Op de website van het ministerie van VWS staat hierover ook een bericht.

In het convenant staat de uitwerking van de Verwijsindex in de Jeugdwet voor de gemeenten in Fryslân en voor de professionals die gerechtigd zijn om te signaleren. Die moeten zich natuurlijk aan regels houden en met elkaar moeten ze afspraken maken over wie wat doet. Deze is hier te vinden.

DSP groep heeft in 2021 het verdiepingsonderzoek naar de Verwijsindex uitgevoerd en beschreven in het rapport ‘De VIR in beeld’. Inmiddels is het embargo op het rapport vervallen en is het rapport hier te downloaden.

De onderzoekers komen tot de aanbevelingen:

1. Zet in op doorontwikkeling van de VIR, mits deze doorontwikkeling ziet op de volgende punten.

• • Zet in op uniformering van gebruik.
  • Bevorder participatie van organisaties en professionals.
  • Verduidelijk mogelijkheden van informatie-uitwisseling conform AVG.
  • Verklein risico’s op inbreuk van de privacy van jeugdigen en ouders.
  • Versterk positie van jeugdigen en ouders.
  • Verduidelijk de doelen van de verwijsindex.
  • Zorg voor afstemming met de Wams, de Norm voor opdrachtgeverschap en het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming.
  • Zorg voor passende naamgeving.
  • Verduidelijk rollen en taken in wettelijk kader.

2. Voordat kan worden overgegaan tot doorontwikkeling dienen keuzes te worden gemaakt in de wijze waarop de doorontwikkeling gaat plaatsvinden. Aan de uitvoering daarvan moet ook prioriteit worden gegeven. De onduidelijkheid rondom de verwijsindex voor professionals, organisaties en gemeenten, maar vooral ook voor jeugdigen en ouders, dient niet langer te duren.

3. Mocht binnen een termijn van 4 jaar geen substantiële doorontwikkeling hebben plaatsgevonden, dan dient heroverweging van het wettelijk kader alsnog plaats te vinden.

Ter voorbereiding op het Wetgevingsoverleg Jeugd van 29 november is de volgende kamerbrief verzonden: “Kamerbrief voortgang jeugd”.